"Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestujaca w obszary wiejskie"
Instytucja Zarzadzajaca PROW 2014-2020 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Strona internetowa Stowarzyszenia LGD Partnerstwo Izerskie
wspólfinansowana jest ze srodków Unii Europejskiej w ramach dzialania 19 Wsparcie dla Rozwoju Lokalnego w ramach inicjatywy Leader,
poddzialanie 19.4 Wsparcie na rzecz kosztów biezacych i aktywizacji

Poradnik dla Pielgrzyma

Europejskie Drogi św. Jakuba - projekt zrealizowany w ramach działania 4.21 - Wdrażanie Projektów współpracy 


 

Europejskie Drogi Św. Jakuba
Jakub zwany Starszym lub Większym był synem Zebedeusza, bratem Świętego Jana Ewangelisty. Przybył on na północną część Półwyspu Iberyjskiego i wraz z grupą uczniów rozpoczął prowadzenie działalności misyjnej (lata 33 – 43 n.e). Jednak z powodu niepowodzeń powrócił do Ziemi Świętej gdzie został zamordowany. Świadkowie jego męczeńskiej śmierci zabrali ciało Apostoła w kamiennym sarkofagu na łódź, a by złożyć je w bezpiecznym miejscu. Tak oto dotarli do północno – zachodniego krańca Półwyspu Iberyjskiego. Łódź z ciałem Św. Jakuba dotarła do brzegu Finisterre co po łacinie oznacza ,,koniec ziemi”. To właśnie tu, u wybrzeży zachodniej Hiszpanii, która uznawana była przez długie wieki za kres świata, uczniowie Jakuba zanieśli jego ciało w głąb lądu i pochowali we wskazanym miejscu. Miejsce pochówku zostało okryte tajemnicą ze względu na wcześniejsze prześladowania w Ziemi Świętej. Zabroniono jego nawiedzenia, a z czasem zapomniano gdzie dokładnie spoczywa ciało Apostoła.
Dopiero po ośmiu wiekach ,,przypomniano sobie” o miejscu spoczynku Św. Jakuba. Między rokiem 788 a 838 odkryto relikwie, które zostały uznane za jego szczątki. W tamtym okresie Izydor z Sewilli w swojej legendzie podaje, iż pewien Pustelnik Pelagiusz miał objawienie , w którym usłyszał, iż do grobowca Św. Jakuba przywiedzie go ,,pole gwiazd”.
Santiago to po hiszpańsku Święty Jakub, a campus stellae oznacza ,,pole gwiazd”, stąd też nazwa osady, w której wybudowano sanktuarium Santiago de Compostela.

Europejskie Drogi Św. Jakuba

Jakub zwany Starszym lub Większym był synem Zebedeusza, bratem Świętego Jana Ewangelisty. Przybył on na północną część Półwyspu Iberyjskiego i wraz z grupą uczniów rozpoczął prowadzenie działalności misyjnej (lata 33 – 43 n.e). Jednak z powodu niepowodzeń powrócił do Ziemi Świętej gdzie został zamordowany. Świadkowie jego męczeńskiej śmierci zabrali ciało Apostoła w kamiennym sarkofagu na łódź, a by złożyć je w bezpiecznym miejscu. Tak oto dotarli do północno – zachodniego krańca Półwyspu Iberyjskiego. Łódź z ciałem Św. Jakuba dotarła do brzegu Finisterre co po łacinie oznacza ,,koniec ziemi”. To właśnie tu, u wybrzeży zachodniej Hiszpanii, która uznawana była przez długie wieki za kres świata, uczniowie Jakuba zanieśli jego ciało w głąb lądu i pochowali we wskazanym miejscu. Miejsce pochówku zostało okryte tajemnicą ze względu na wcześniejsze prześladowania w Ziemi Świętej. Zabroniono jego nawiedzenia, a z czasem zapomniano gdzie dokładnie spoczywa ciało Apostoła.

Dopiero po ośmiu wiekach ,,przypomniano sobie” o miejscu spoczynku Św. Jakuba. Między rokiem 788 a 838 odkryto relikwie, które zostały uznane za jego szczątki. W tamtym okresie Izydor z Sewilli w swojej legendzie podaje, iż pewien Pustelnik Pelagiusz miał objawienie , w którym usłyszał, iż do grobowca Św. Jakuba przywiedzie go ,,pole gwiazd”.

Santiago to po hiszpańsku Święty Jakub, a campus stellae oznacza ,,pole gwiazd”, stąd też nazwa osady, w której wybudowano sanktuarium Santiago de Compostela.

Droga Św. Jakuba w Partnerstwie Izerskim

Tomaszów Bolesławiecki – Kruszyn – Bolesławiec – Mierzwin – Nowogrodziec

Naszą wędrówkę rozpoczynamy w Tomaszowie Bolesławieckim przy Kościele Św. Jadwigi. Katolicki Kościół Parafialny pw. Św. Jadwigi powstał w 1558 roku ze śladami XVIII-wiecznych przebudów. Po drugiej stronie drogi widnieje poewangelicki Kościół św. Antoniego z 1742 roku, dziś już nieużytkowany. W dawnych zabudowaniach folwarcznych w kierunku Bolesławca mieści się prywatna huta szkła. Z Tomaszowa Bolesławieckiego podążając szlakiem dochodzimy do Kruszyna. Wieś ta związana jest z osadnictwem słowiańskim, podczas prac archeologicznych odkryto tutaj w 1928 roku cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej oraz wazy z nacięciami. Najstarsze odkrycia pochodzą z okresu neolitu. We wsi zachowały się domy z XVIII wieku. Kierując się na zachód dochodzimy do Bolesławca. Najważniejszym i wartym zobaczenia zabytkiem architektury jest Sanktuarium Maryjne – Kościół Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja z XV wieku. Wnętrze kościoła w stylu barokowym wykonane zostało przez Giulio Simonetiego. Szczególną uwagę zwracają: chrzcielnica i ambona z II połowy XVIII wieku. W środku znajduje się obraz „Chrystusa cierpiącego na krzyżu” z 1736. Wokoło kościoła znajdują się barokowe rzeźby wykonane przez konstruktora ołtarza głównego Jerzego Leonarda Webera. W kościele znajduje się również zegar słoneczny z 1907 roku z łacińską inskrypcją mówiącą o przemijaniu. Ciekawym obiektem jest również renesansowy ratusz , który powstał w latach 1525-35. Miasto Bolesławiec słynie z garncarskich tradycji już od pięciu wieków. Znajduje się tu wiele zakładów i warsztatów ceramicznych, dlatego będąc tu warto odwiedzić Muzeum Ceramiki, które zostało założone już w 1908 roku. Dalej kierując się na południowy zachód przez rynek dochodzimy do Placu Zamkowego, na którym znajduje się poewangelicki Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy z lat 1752-1756, który dziś jest siedzibą dekanatu Bolesławiec. Kierując się na północ przechodzimy obok cmentarza wojennego żołnierzy sowieckich i wchodzimy na żółty szlak, który przez sosnowy bór prowadzi nas do Mierzwina. Poczatki osadnictwa tej wsi sięgają I tysiąclecia p.n.e. Odkryto tu cmentarzysko ciałopalne z okresu kultury łużyckiej (1400-300 p.n.e) i osadę z okresu halsztyckiego. We wsi znajduje się Kaplica Podwyższenia Krzyża Świętego, powstała ona ze starej kuźni w 1946 roku. Za kaplicą idąc w górę drogi dochodzimy do końca wsi i wchodzimy na polną drogę, którą kierujemy sie przez Zabłocie, przysiółek Dzięcioły i dochodzimy do Nowogrodźca. W mieście możemy zobaczyć barokowy Kościoł parafialny św. Piotra i Pawła, który powstal w latach 1788-1793. Obok kościoła stoi barokowa figura św. Trójcy z 1694r. i figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Przy kościele znajdują się również imponujące ruiny klasztoru.

UWAGA: Ruchliwy odcinek trasy z Tomaszowa Bolesławieckiego do Kruszyna.

Nowogrodziec – Nawojów Śląski – Nawojów Łużycki – Radogoszcz – Lubań

Z Nowogrodźca ruszamy na południe idąc cały czas żółtym szlakiem przechodzimy przez Nawojów Śląski. Początki wsi sięgają średniowiecza, najstarszą częścią jest przysiółek Łagów. We wsi znajduje się słowiańskie grodzisko założone na planie owalu, które pochodzi z IX-XI wieku. Warto również przejść do pobliskiej wsi – Nawojowa Łużyckiego by zobaczyć ruiny renesansowego dworu z krużgankami z XVI wieku (obiekt pochodzi z lat 1570-1571) oraz Kościół Chrystusa Króla. We wsi znajdują się również krzyże pokutne oraz cenne walory przyrodnicze, między innymi wyrobiska glinki kaolinowej, które zostały objęte ochroną prawną jako powierzchowny pomnik przyrody. W wyrobisku zarejestrowano kilka gatunków roślin ochronnych. Z Nawojowa kierujemy się w stronę Radogoszczy. W Radogoszczy znajduje się kościół NMP Królowej Polski. Wychodząc z Radogoszczy idąc żółtym szlakiem przechodzimy przez Uniegoszcz dochodzimy do Lubania do ul. Różanej, na której znajduje się Kościół Narodzenia NMP z XVI wieku. Kierując się na południe dochodzimy do rynku, na którym stoi Ratusz z Wieżą Karmarską i rekonstrukcją sukiennic oraz Muzeum Regionalne. Z rynku wyruszamy na zachód i po przejściu około 300 metrów dochodzimy do neogotyckiego Kościoła św. Trójcy. Pierwotnie został wybudowany w 1190 roku, jednak wielokrotnie został przebudowywany po pożarach. Ruiny murów zostały rozebrane dopiero w 1879 r., gdy już istniała nowa świątynia, konserwowana w 1861 roku.

Lubań – Pisarzowice – Henryków Lubański – Sławnikowice – Gronów

Z pod Kościoła św. Trójcy w Lubaniu kierujemy się na północny zachód w stronę Pisarzowic, we wsi możemy zobaczyć Kościół Macierzyństwa NMP, spod kościoła skręcamy w prawo i szlakiem dochodzimy do Henrykowa Lubańskiego. W Henrykowie przechodzimy obok Kościoła św. Mikołaja, który otoczony jest murem cmentarnym z krużgankami – jego początki sięgają jeszcze XIII wieku. Idąc dalej wyznaczonym szlakiem docieramy do cisa, który jest najstarszym drzewem w Polsce, a nawet i w całej Europie Środkowej. Cis liczy sobie 1250-1300 lat, i pomimo wielu uszkodzeń podczas wojen napoleońskich jest w dobrym stanie. Minąwszy Cis w Henrykowie udajemy się szlakiem do Sławnikowic. Na terenie wsi znajduje się pałac z kolumnowym portykiem wybudowany w latach 1812-1815 i kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, który powstał na początku XVI w. Idąc dalej nie zbaczając ze szlaku wchodzimy do Gronowa. Wieś ta została założona w XIV wieku, znajduje się w niej Kościół Matki Bożej Królowej Polski. Ciekawym walorem przyrodniczym wsi jest pomnik przyrody składajacy się z alei 56 dębów, 2 klonów, 2 kasztanowców i 1 wiąza polnego. We wsi odnawiany jest zabytkowy zespół dworski z dworem z XIX wieku, w którym właścicielka chętnie gości Pielgrzymów Szlaku Jakubowego.

 

Gronów – Pokrzywnik – Jędrzychowice – Zgorzelec

Z Gronowa kierujemy się na południe do Pokrzywnika. Pokrzywnik jest to mała osada, w której zachował się niewielki dworek z XIX wieku. Z Pokrzywnika udajemy się do Jędrzychowic. Po drodze mijamy kompleks Łagowskich Stawów, aż wreszcie wychodzimy w Jędrzychowicach przy kościele Narodzenia NMP, który jest rzadkim przykładem kościoła obronnego z 1346 roku. Wewnątrz kościoła znajduje się drewniany ołtarz z połowy XVII wieku, a organy z 1722 roku. Z pod Kościoła wchodzimy na szlak i dochodzimy do Zgorzelca. W Zgorzelcu zobaczyć możemy kościół św. Barbary i św. Józefa Robotnika, którego budowę rozpoczęto w 1978 rok. Projekt kościoła wzorowany był na katedrze Najświętszej Marii Panny w Tokio. Ulica, na której znajduje się kościół nosi imię jego budowniczego – Ks. Jana Kozaka. W 1981 został wmurowany kamień węgielny pochodzący z wykopalisk wokół Grobu Księcia Apostołów. Będąc w Zgorzelcu warto udać się na ul. Parkową gdzie znajduje się Miejski Dom Kultury. Budynek został wzniesiony w stylu wilhelmińskiego neobaroku. Powstał w latach 1898-1902 na fali pruskiego patriotyzmu i kultu Hohenzollernów w Niemczech. W salach muzealnych, zgromadzono między innym obrazy, rysunki, grafiki, rzeźby, militaria, szkło, porcelanę, przedmioty zabytkowe i stroje ludowe oraz znaleziska archeologiczne pochodzące z okresu starożytności i wczesnego średniowiecza. Idąc do końca ulicy I. daszyńskiego, dochodzimy do Mostu Staromiejskiego, którym przechodzimy na niemiecką stronę do Gorlitz.

 

Niezbędnik pielgrzyma

Od strony "technicznej" pielgrzymka na Drodze św. Jakuba nie różni się od innych wędrówek po terenach nizinnych lub górskich. Wygodne (ale nie nowe!) obuwie sportowe lub trekkingowe ( w zależności od trasy) oraz lekkie obuwie zastępcze, odzież dostosowana do zmiennej pogody, latem (koniecznie!) nakrycie głowy i okulary przeciwsłoneczne, krem z filtrem UV, ochrona przeciw owadom, leki i zestaw opatrunkowy, śpiwór - to wyposażenie obowiązkowe. Wskazane jest mieć ze sobą własne sztućce oraz kubek. Sugerowane jest zabranie Pisma Świętego lub skróconej wersji "Liturgii godzin" - Słowo w Drodze nabiera szczególnego znaczenia. Osoby przywiązane do modlitwy różańcowej z pewnością znajdą wiele okazji do jej odmówienia. Książka na wieczór w schronisku - to także dobry towarzysz. Legitymację i Przewodnik masz już, drogi Pielgrzymie, przy sobie.

Poradnik pierwszej pomocy na szlaku

Do prawidłowego funkcjonowania organizmu niezbędna jest właściwa praca wszystkich narządów i układów. Zaburzenia którejkolwiek z funkcji organizmu, a szczególnie tej odpowiedzialnej za jego bezpośrednie życie tj. czynności oddechowej i krążenia powoduje, w krótkim czasie, zagrożenia życia gdyż organizm ludzki ma niewielką rezerwę tlenu niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania.

Sytuacje wymagające doraźnej pomocy najczęściej są wynikiem:

 ciężkich uszkodzeń ciała na skutek nieszczęśliwych wypadków,

 groźnych dla życia ostrych zachorowań,

 zatruć.

Doraźnej pomocy (pierwszej pomocy) wymaga poszkodowany u którego w wyniku urazu, zranienia lub groźnego dla życia ostrego zachorowania dochodzi do zaburzenia ważnych czynności życiowych tj. oddychania, akcji serca

i krążenia.

Udzielanie pomocy w nagłych przypadkach powinno przebiegać zgodnie z wzorcem „łańcucha ratunkowego” złożonego z pięciu kolejnych ogniw zapewniających poszkodowanemu wszelką pomoc od momentu nagłego zdarzenia do czasu udzielenia mu fachowej pomocy lekarskiej.

Zadaniem osoby udzielającej pierwszej pomocy jest utrzymanie przy życiu poszkodowanego i nie dopuszczenie do powstania ciężkich dodatkowych powikłań do czasu przekazania go w ręce służb ratowniczych.

Zgodnie z wytycznymi Europejskiej Rady ds. Resuscytacji z roku 2005 należy:

 Ocenić stan poszkodowanego.

 Wezwać pomoc fachową.

 Rozpocząć udzielanie pierwszej pomocy.

 

ETAPY POSTĘPOWANIA Z OFIARĄ WYPADKU

Etap I – szybkie badanie wstępne

 wstępna ocena stanu świadomości

 ocena oddechu (drożność dróg oddechowych, częstotliwość, głębokość, wysiłek oddechowy, bezdech).

 ocena krążenia

 opanowanie krwotoku zewnętrznego

Badanie wstępne nie powinno trwać dłużej niż 3 min.

Ma na celu wykrycie podstawowych przyczyn zagrożenia życia (niedotlenienie, krwotok).

Można je przerwać jedynie w celu udrożnienia dróg oddechowych lub/i podjęcia czynności resuscytacyjnych.

W pierwszej kolejności należy dbać o bezpieczeństwo własne i poszkodowanego.

Przed przystąpieniem do udzielania pomocy poszkodowanym należy właściwie i szybko ocenić stan zagrożenia.

Warunkiem wdrożenia właściwych czynności ratowniczych jest postawienie prawidłowego rozpoznania.

OCENA STANU PRZYTOMNOŚCI

Sprawdź czy reaguje na głos, potrząsanie.

Przytomnych pozostawiamy w zastanej pozycji; zwrócić uwagę na:

 zachowanie poszkodowanego (bełkotliwa mowa, splątanie, pobudzenie psychoruchowe)

 zabarwienie skóry (bladość, sinica)

 ciepłotę ciała

 wilgotność skóry (sucha, spocona)

 sposób oddychania (częstotliwość, regularność, głębokość)

 ślady krwi, moczu, wymiocin, fragmentów tkanek na ubraniu i w bezpośrednim otoczeniu poszkodowanego

 szybko rozprzestrzeniające się ślady krwi na ubraniu (rany pod ubraniem)

 fragmenty kości przebijające ubranie.

Etap II wezwanie służb ratowniczych

Wzywanie pomocy

 Co się stało –opis rodzaju wypadku, rodzaj zaistniałych uszkodzeń, konieczność zawiadomienia określonych służb.

 Ile jest ofiar wypadku

 Jakie są uszkodzenia ciała

 Miejsce wypadku

 Kto wzywa pomoc

Służby ratownicze przejmą opiekę nad poszkodowanym i podejmą dalsze działania

 decyzja o ewentualnym podjęciu szybkiego transportu

 zabezpieczenie podstawowych funkcji życiowych

 przyrządowe utrzymanie drożności dróg oddechowych

 oddech zastępczy

 tlenoterapia

 zabezpieczenie przed utratą ciepła lub przegrzaniem

 ewakuacja do strefy bezpiecznej

 opieka psychiczna (zakaz pozostawienia poszkodowanego bez opieki)

Etap III Pomoc kwalifikowana

W pierwszej kolejności zajmujemy się poszkodowanymi z niedrożnością dróg oddechowych i krwotokiem po czym kontynuujemy systematyczne badanie i udzielanie dalszej pomocy.

PIERWSZA POMOC W STANACH BEZPOŚREDNIEGO ZAGROŻENIA ŻYCIA

Podchodząc do poszkodowanego należy przede wszystkim ocenić jego stan, aby zorientować się jakiej wymaga pomocy.

Ocena poszkodowanego obejmuje takie elementy jak:

1. Sprawdzenie czy jest przytomny (ocenić reakcję na bodźce).

2. Ocenić jakie ma urazy wymagające zabezpieczenia.

GDY POSZKODOWANY REAGUJE NA BODŹCE

- ocenić rozległość urazu, udzielić stosownej pomocy, w razie potrzeby wezwać pomoc.

GDY POSZKODOWANY NIE REAGUJE NA BODŹCE

- udrożnić drogi oddechowe poszkodowanego, sprawdzić oddech i jak najszybciej wezwać pomoc.

Czynności życiowe zachowane - ułożyć w pozycji bezpiecznej, wezwać pomoc.

- Poszukać oznak krążenia – w ciągu 10 sek. wzrokowo, słuchowo i dotykiem sprawdzić czy pojawiają się prawidłowe oddechy, kaszel lub ruchy pacjenta. Jeśli nie jesteśmy przekonani, że występuje jedna lub parę wymienionych oznak zachowania krążenia - zadzwonić po pomoc i podjąć czynności ratownicze do czasu przyjazdu pogotowia.

- Gdy oznaki krążenia są zachowane, zadzwonić po pomoc, przystąpić do przywracania oddechu. Czynności ratownicze kontynuować do czasu przyjazdu pogotowia.

Badanie stanu świadomości

składa się z dwóch elementów:

1. próby nawiązania kontaktu słownego (głośne i wyraźne zadanie pytania np. co się stało?, jak się czujesz?, otwórz oczy!, jak się nazywasz?)

2. wywarcie słabego bodźca dotykowego np. uciśnięcie w okolicy barku lub uszczypnięcie w okolicy obojczyka. Brak reakcji na badanie nasuwa podejrzenie, że mamy do czynienia z chorym nieprzytomnym. W takim przypadku należy natychmiast udrożnić mu drogi oddechowe.

Objawy utraty przytomności

1. Brak możliwości nawiązania kontaktu słownego.

2. Brak reakcji na bodźce mechaniczne np. szczypanie, ukłucie.

3. Wiotkość mięśni.

W stanach nieprzytomności istnieje szczególne zagrożenie życia w wyniku niedrożności oddechowej lub zaaspirowania wymiocin i innych wydzielin do dróg oddechowych.

Postępowanie z chorym nieprzytomnym

1. Ewakuacja poszkodowanego z okolicy zagrożenia i ochrona go przed dodatkowymi czynnikami szkodliwymi.

2. Sprawdzenie podstawowych czynności życiowych.

3. Bezpieczne ułożenie chorego.

4. Postępowanie przeciwwstrząsowe.

U chorych nieprzytomnych oddychających spontanicznie szczególną uwagę należy zwrócić na zapewnienie drożności górnych dróg oddechowych, jak również na zapobieganie wymiotom. W tym celu należy ułożyć chorego w pozycji bocznej ustalonej ("bezpiecznej").

Technika układania w pozycji bocznej ustalonej ("bezpiecznej")

1. Zdjąć poszkodowanemu okulary

2. Uklęknąć obok poszkodowanego i upewnić się czy obie jego kończyny dolne są wyprostowane.

3. Kończynę górną od strony ratownika ułożyć w zgięciu 900 w stawie barkowym i łokciowym; dłoń powinna być skierowana ku górze

4. Przełożyć dalsze ramię poszkodowanego w poprzek klatki piersiowej, a grzbiet dłoni podłożyć pod policzek

5. Drugą ręką uchwycić dalszą kończynę dolną ratowanego tuż pod kolanem od zewnątrz i podciągnąć ku górze nie odrywając stopy od podłoża.

6. Trzymając nadal dłoń poszkodowanego przy policzku energicznie nacisnąć na zgięte kolano tak by poszkodowany obrócił się na bok w kierunku ratownika

7. Ustawić kończynę dolną znajdującą się u góry tak, by była zgięta w stawie biodrowym i kolanowym pod kątem 900 .

8. Odgiąć głowę ratowanego do tyłu, by upewnić się, że drogi oddechowe są drożne

9. Gdy jest to konieczne, ułożyć rękę ratowanego pod policzkiem tak, by utrzymać odgięciowe ułożenie głowy

10. Regularnie sprawdzać stan poszkodowanego.

11. Gdy zachodzi konieczność pozostawienia poszkodowanego w pozycji bezpiecznej powyżej 30 min należy odwrócić go na drugi bok.

Metody przywracania drożności dróg oddechowych

Najczęstszą przyczyną niedrożności górnych dróg oddechowych (g.d.o.) u osób nieprzytomnych leżących na plecach jest opadnięcie żuchwy i zamknięcie światła dróg oddechowych na poziomie gardła przez przemieszczony wraz z żuchwą język, co powoduje brak oddechu czyli bezdech.

Bezdech jest krańcową formą niewydolności oddechowej. Przyczyną bezdechu może być toczący się proces chorobowy, zatrucie, utonięcie, porażenie prądem, uraz, zamknięcie dróg oddechowych przez ciało obce lub najczęściej opadnięcie żuchwy wraz z językiem.

W celu przywrócenia drożności g.d.o. należy odgiąć głowę ku tyłowi z jednoczesnym wysunięciem żuchwy ku przodowi i ku górze w taki sposób, aby zęby żuchwy były w prognatyzmie do zębów szczęki. U chorych z podejrzeniem urazu kręgosłupa po naciągnięciu głowy w osi kręgosłupa poprzestajemy tylko na wysunięciu żuchwy do góry bez odginania głowy.

Kliniczne objawy bezdechu to: brak ruchu powietrza w okolicy nosa i ust, brak ruchów klatki piersiowej, utrata przytomności, bladość i/lub zasinienie błon śluzowych oraz skóry twarzy i dystalnych części kończyn.

Aby ocenić strumień powietrza wydechowego, badający, po udrożnieniu górnych dróg oddechowych, zbliża policzek i ucho do ust i nosa poszkodowanego i stara się wyczuć ciepło i ruch powietrza, wysłuchać szmery oddechowe oraz jednocześnie kątem oka obserwuje ruchy klatki piersiowej. To samo badanie możemy wykonać przez zbliżenie grzbietu jednej ręki do ust i nosa chorego, drugą rękę układamy na klatce piersiowej badanego. Badanie oddechu powinno trwać nie dłużej niż 10 sek. Jeżeli nie stwierdzimy czynności oddechowej musimy przystąpić do przywracania oddechu.

Technika sztucznej wentylacji metodą "usta-usta"

1. Klęknąć obok głowy poszkodowanego.

2. Udrożnić drogi oddechowe

3. Zacisnąć otwory nosowe kciukiem i palcem wskazującym ręki leżącej na czole.

4. Wykonać głęboki wdech, własnymi ustami objąć szczelnie usta poszkodowanego

5. Wdmuchiwać powietrze wydechowe do ust poszkodowanego w czasie ok. 1,5 do 2 sek. jednocześnie sprawdzając skuteczność przez obserwację ruchów klatki piersiowej.

6. Po zakończeniu wdmuchiwania powietrza oddalić usta od ust ratowanego (dokonując własnego wdechu), jednocześnie obserwować klatkę piersiową z równoległą obserwacją powietrza wydechowego w okolicy ust i nosa ratowanego.

7. Sztuczne oddychanie prowadzić z częstością 12 oddechów na minutę (1 oddech na 5 sekund).

Objętość wdmuchiwanego powietrza 700-1000 ml.

Technika sztucznej wentylacji metodą "usta-nos"

1. Klęknąć obok głowy ratowanego.

2. Udrożnić drogi oddechowe, docisnąć żuchwę do szczęki (kciuk ręki trzymającej brodę pacjenta dociska jego wargę dolną do górnej zamykając usta chorego).

3. Wykonać głęboki wdech, nos pacjenta objąć szczelnie własnymi ustami.

4. Wdmuchnąć powietrze wydechowe do nosa ratowanego w czasie ok. 1,5 do 2 sek. jednocześnie sprawdzając skuteczność przez obserwację klatki piersiowej (ruchy oddechowe).

5. Po zakończeniu wdmuchiwania powietrza oddalić usta od nosa ratowanego (dokonując własnego wdechu), otworzyć usta pacjenta aby powietrze mogło swobodnie opuścić jego drogi oddechowe jednocześnie obserwować klatkę piersiową z równoległą obserwacją powietrza wydechowego w okolicy ust i nosa ratowanego.

6. Sztuczne oddychanie prowadzić z częstością 12 oddechów na minutę (1 oddech na 5 sekund). Objętość wdmuchiwanego powietrza 700-1000 ml.

Najczęstsze błędy, które można popełnić w czasie sztucznej wentylacji płuc to: niewłaściwe udrożnienie g.d.o., zbyt mała lub nadmierna objętość wdechowa, zbyt szybkie wdmuchiwanie powietrza, wypełnienie żołądka powietrzem (niebezpieczeństwo wymiotów), niewłaściwa częstość wentylacji.

Technika zewnętrznego masażu serca

1. Ułożyć pacjenta na plecach na twardym podłożu.

2. Odsłonić klatkę piersiową (mostek).

3. Zlokalizować miejsce ucisku

- palcem wskazującym i środkowym wyczuć łuk żebrowy po stronie bliższej, złączone palce przesunąć do miejsca w którym żebra łączą się z mostkiem. Pozostawić w tym miejscu palec środkowy, a wskazujący umieścić na mostku

- nadgarstek drugiej dłoni przesunąć w dół mostka, aż zetknie się z palcem wskazującym pierwszej ręki. Powinno to wypaść w środku dolnej połowy mostka

4. Ułożyć na ręce uciskającej drugą rękę, palce rąk uniesione (bez kontaktu z klatką piersiową).

5. Wywierać rytmiczne uciski całym ciężarem ciała, kierunek ucisku prostopadle w dół, kończyny górne wyprostowane w łokciach, siła ucisku tak dobrana aby mostek uginał się na głębokość 4 do 5cm, faza ucisku i faza zwolnienia ucisku (bez odrywania rąk od mostka) w stosunku czasowym 1:1, rytm uciśnięć 100 /minutę.

6. Po wykonaniu 30 uciśnięć mostka wykonać 2 sztuczne oddechy. Sztuczne oddychanie i pośredni masaż serca wykonywać naprzemiennie do czasu powrotu samoistnych czynności życiowych lub do momentu przybycia pomocy (zmiana przez innego ratownika albo przejęcie chorego przez personel medyczny).

7. Nie przerywać resuscytacji na dłużej niż 5 sekund.

8. Przerwać akcję dla ponownego poszukiwania oznak życia tylko wówczas, gdy ratowany się poruszy.

POSTĘPOWANIE W ZADŁAWIENIU

Najczęściej zadławieniu ulegają osoby jedzące lub dzieci, które biorą drobne ciała obce do ust. Osoba dławiąca się zazwyczaj chwyta się rękoma za szyję. Przy częściowym zatkaniu dróg oddechowych u ratowanego występuje lęk i dość intensywnie kaszle. Natomiast przy całkowitym zatkaniu dróg oddechowych zadławiony nie może mówić, oddychać ani kaszleć, kurczowo trzyma się rękoma za szyję, aż wreszcie traci przytomność. Jeśli ratowany oddycha należy zachęcać go do jak najgłębszego kaszlu. Gdy kaszel jest nieskuteczny, a poszkodowany traci siły, przestaje kaszleć lub oddychać należy przystąpić do uderzeń między łopatki.

- usunąć z jamy ustnej widoczne fragmenty ciał obcych lub luźne protezy zębowe

- stanąć z boku i nieco z tyłu za poszkodowanym

- pochylić mocno poszkodowanego do przodu, tak aby przemieszczające się ciało obce wydostało się na zewnątrz, zamiast przesunąć się głębiej do dróg oddechowych

- nadgarstkiem ręki wykonać 5 silnych uderzeń między łopatkami aby przemieścić ciało obce na zewnątrz.

Jeśli uderzenia między łopatki są nieskuteczne przystąpić do uciśnięć nadbrzusza:

- stanąć za poszkodowanym, objąć go obydwoma kończynami górnymi nie dotykając żeber

- zaciśniętą w pięść dłoń położyć tuż za pępkiem, uchwycić ją drugą dłonią

- pochylić poszkodowanego ku przodowi

- silnie pociągnąć splecione dłonie do kręgosłupa i ku górze tak, aby dłonie przesunęły się pod łuki żebrowe

- jeśli ciało obce nie wypadło, skontrolować jamę ustną poszkodowanego czy nie przesunęło się ciało obce. Jeśli nie wykonywać na przemian

5 uderzeń w plecy i 5 uciśnięć nadbrzusza.

Jeśli poszkodowany traci przytomność może nastąpić zwiotczenie mięśni krtani, co umożliwia przedostanie się powietrza do płuc.

Po utracie przytomności należy natychmiast:

- odgiąć głowę ratowanego i usunąć wszystkie widoczne ciała obce z jamy ustnej

- poprawić drożność dróg oddechowych przez uniesienie żuchwy

- czuciem, słuchem i wzrokiem sprawdzić czy ratowany oddycha

- podjąć próbę wykonania 2 wdmuchnięć powietrza, jeśli nie udaje się wdmuchnąć powietrza podczas 5 prób natychmiast rozpocząć uciski klatki piersiowej w miejscu pośredniego masażu serca, aby usunąć ciało obce

- po 15 uciśnięciach skontrolować jamę ustną czy nie ma ciała obcego, następnie podjąć próby wdmuchnięcia powietrza do płuc.

- sekwencję 15 uciśnięć z próbami wdmuchnięć powietrza powtarzać do czasu uzyskania skutecznych oddechów.

- jeśli uda się wykonać skuteczne oddechy sprawdzić oznaki zachowania krążenia i kontynuować działanie ratownicze stosownie do sytuacji.

POSTĘPOWANIE W ZRANIENIACH

Rana to przerwanie ciągłości powłok zewnętrznych. Zostaje wówczas naruszona ciągłość skóry i utworzona droga między światem zewnętrznym, a tkankami położonymi

głębiej, powstają zatem wrota zakażenia, przez które mogą wtargnąć drobnoustroje chorobotwórcze. W związku z przerwaniem tkanek ulegają również uszkodzeniu naczynia krwionośne. Rany cięte krwawią zazwyczaj obficiej, rany tłuczone krwawią skąpo. W zależności od jakości skaleczonych naczyń rozróżnia się krwawienie tętnicze, żylne, włosowate i mieszane.

Zasady zaopatrywania ran

1. Na miejsce zranienia nałożyć czysty, w miarę możliwości jałowy opatrunek z gazy lub innego materiału. Bezpośrednio na ranę nie nakładać materiału kłaczkującego jak wata czy lignina.

2. Nie dotykać ran palcami, nie wyciągać ciał obcych tkwiących w ranie.

3. Podczas zakładania opatrunków chory powinien siedzieć lub leżeć.

4. Ciągle obserwować chorego, nie zostawiać go samego.

5. Nie przemywać ran środkami antyseptycznymi. Ranę można jedynie polać 3% wodą utlenioną jeżeli w danym momencie jest dostępna.

6. W zranieniach klatki piersiowej:

a. nie wyciągać tkwiących w ścianie klatki piersiowej ciał obcych, nie unieruchamiać ich gdy rytmicznie poruszają się, nałożyć jedynie delikatny opatrunek osłaniający,

b. na ranę zakłada się opatrunek uszczelniający – z wentylem typu” flater”, aby zapobiegać ewentualnie narastającej odmie,

c. chorego ułożyć na boku po stronie zranionej, w pozycji półleżącej.

7. W ranach brzucha, w wyniku których doszło do wytrzewienia jelit:

a. delikatnie okryć trzewia czystym opatrunkiem, nie wciskać ich do brzucha,

b. dbać o zachowanie suchości opatrunku z zewnątrz,

c. chorego ułożyć w pozycji półsiedzącej lub na boku w zależności od przebiegu rany z lekko podkurczonymi nogami w stawach biodrowych i kolanowych,

d. nie podawać choremu nic doustnie.

8. Zawsze wdrożyć postępowanie p/wstrząsowe

KRWOTOK

Przyczyną krwotoku jest przerwanie ciągłości naczyń krwionośnych i wypływ krwi w pełnym jej składzie. Krwotoki dzielimy na:

 zewnętrzne -widoczne gołym okiem,

 wewnętrzne -niewidoczne (utrata krwi do tkanek lub jam ciała).

Dzięki mechanizmom obronnym: kurczliwości naczyń i krzepliwości krwi, uszkodzone drobne naczynia krwionośne po kilku minutach zamykają się samoistnie.

Przy uszkodzeniu dużych naczyń powstawanie skrzepu następuje bardzo powoli lub w ogóle, gdyż zaczątki powstającego skrzepu są wypłukiwane przez kolejną falę krwi. Duży ubytek krwi jest przyczyną niedoboru tlenu i złego odżywienia komórek organizmu. Upośledza również wydalanie produktów przemian komórkowych. Zaburzenia w przepływie krwi w wyniku zmniejszonego wypełnienia naczyń są przyczyną wstrząsu krwotocznego.

Działanie w zakresie pierwszej pomocy uzależnione jest od wielkości i umiejscowienia krwawienia. Głównym celem działania jest zawsze zapobieganie dalszej utracie krwi.

Schematyczny wykaz czynności ratownika przy silnym krwawieniu

1. Ułożyć chorego płasko.

2. Doraźnie zatamować krwawienie przez uniesienie zranionej kończyny, uciśnięcie naczynia doprowadzającego w miejscu typowym lub bezpośredni ucisk ręką miejsca krwawienia (w miarę możliwości poprzez jałowy materiał opatrunkowy).

3. Założenie opatrunku uciskowego.

4. Obserwacja chorego i wyglądu opatrunku. Przekrwawiający opatrunek poprawić przez dołożenie materiału opatrunkowego i dociśnięcie z taką siłą, aby zachować krążenie głębokie. W żadnym wypadku nie należy zdejmować raz założonego opatrunku. W sytuacji narastającego zasinienia, drętwienia i mrowienia uciśniętej kończyny rozluźnić założony opatrunek.

5. Dla ratowania życia rozważyć konieczność założenia opaski zaciskającej.

6. Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe.

Podstawową metodą zaopatrywania krwotoków w pierwszej pomocy jest

NAŁOŻENIE OPATRUNKU UCISKOWEGO W MIEJSCU KRWAWIENIA !

Wskazania do opaski zaciskowej

Opaskę zaciskową, ze względu na następstwa niebezpieczne dla zdrowia poszkodowanego, stosuje się tylko w ściśle określonych sytuacjach:

1. Amputacja urazowa.

2. Otwarte złamania z silnym krwawieniem.

3. Zmiażdżenie kończyny.

4.Wykrwawienie z zagrożeniem życia, jako następstwo nieskutecznego opatrunku uciskowego.

5. Doraźnie, w sytuacji konieczności jednoczesnego udzielenia pomocy wielu rannym.

Opaskę zaciskową można stosować na kończynach. Powinna ona mieć kilka cm. szerokości, aby nie wrzynała się głęboko w tkanki tworząc nieodwracalne zmiany w naczyniach i nerwach. Po założeniu opaski zaciskowej dokładnie zapisać czas założenia ucisku. Zwolnienia ucisku może dokonać dopiero lekarz, gdyż przy każdym rozluźnieniu opaski dochodzi do uwolnienia szkodliwych produktów przemiany materii i przedostanie się ich do organizmu. Krótkotrwałe zdjęcie zacisku nie gwarantuje dostatecznego ukrwienia zranionej kończyny.

Krwawienie z nosa

1. Posadzić pacjenta w pozycji lekko pochylonej do przodu opuszczając głowę do dołu -czoło powinno być podparte, chory powinien oddychać przez usta. Nie odchylać głowy ku tyłowi!

2. Umożliwić ujście krwi na zewnątrz przez nozdrza, aby pacjent nie połykał krwi.

3. Położyć na kark i nasadę nosa zimne, wilgotne okłady.

4. Jeżeli utrata krwi zagraża wstrząsem, kładziemy pacjenta na boku lub na brzuchu, tak aby zapewnić swobodny wypływ krwi.

5. Zapewnić choremu kwalifikowaną pomoc medyczną. Ostatecznego zatamowania krwawienia i odpowiedni opatrunek może założyć laryngolog.

Oparzenia termiczne

Oparzenia, to uszkodzenia skóry i leżących pod nią tkanek na skutek działania wysokiej temperatury. Rozległe oparzenie wywołuje zespół zaburzeń czynności organizmu zwany chorobą oparzeniową, której pierwszą fazą jest wstrząs hipowolemiczny.

Postępowanie w oparzeniach

Za groźne dla życia przyjmuje się oparzenie 18% powierzchni ciała dorosłego i 8% powierzchni ciała dziecka.

1. Znieść czynnik parzący. Rozpocząć oziębianie rany oparzeniowej. Jak najszybciej usunąć oparzonego z miejsca zagrożenia i przystąpić do oziębiania, najlepiej przez umieszczenie pod strumieniem chłodnej wody lub w wannie. Oziębienie rozpoczęte nawet po 30 min. od poparzenia ma nie tylko działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe, ale także zmniejsza głębokość oparzeń. Oziębienie stosuje się aż do ustąpienia bólu, przeciętnie 20-30 min. U chorych oparzonych wapnem niegaszonym należy usunąć je ze skóry przez ścieranie, a dopiero potem spłukać silnym strumieniem wody. Poszkodowanych płonących przewrócić na ziemię, dokładnie ugasić płonąc odzież okrywając płonącego możliwie niepalnym materiałem lub tocząc po podłożu. Po ugaszeniu płomienia odkrywamy materiał, a chorego polewamy zimną wodą.

2. Z oparzonych kończyn zdjąć biżuterię, zegarek.

3. Miejsce oparzone zabezpieczyć opatrunkiem p/oparzeniowym lub suchym jałowym opatrunkiem.

4. Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe:

a. Jeżeli brak przeciwwskazań, oparzonego ułożyć w pozycji bezpiecznej. Wyższe ułożenie nóg zabezpiecza przed wstrząsem.

b. Okryć chorego suchym kocem, aby zabezpieczyć go przed utratą ciepła.

c. Oparzonym przytomnym podajemy w dużych ilościach chłodne, obojętne płyny do picia (lekko osoloną wodę, herbatę) oraz środki przeciwbólowe.

5. Zapewnić choremu kwalifikowaną pomoc medyczną.

OMDLENIA

Krótkotrwała utrata przytomności w wyniku niedokrwienia mózgu. Czynniki predysponujące do omdleń to: przemęczenie, niedokrwistość, niedożywienie, przebyte zakażenia, okres przekwitania, ciąża, okres dojrzewania.

Objawy omdleń

Omdlenie poprzedzone jest okresem zwiastunów: blada skóra, obfite poty, nudności, uczucie oszołomienia, zawroty głowy, osłabienie, mroczki przed oczami.

Następnie pojawiają się takie objawy jak: pogłębiony i przyspieszony oddech, zwolnienie pracy serca, wiotkość mięśni, obniżenie ciśnienia tętniczego, słabo napięte, słabo wyczuwalne tętno na tętnicach obwodowych.

Utrata przytomności trwa od kilku do kilkunastu minut. W niektórych sytuacjach może dojść jedynie do przymroczenia.

Postępowanie w omdleniach

1. Ułożyć ratowanego w pozycji p/wstrząsowej (kończyny uniesione do góry)

2. Skontrolować podstawowe czynności życiowe.

3. Rozluźnić ubranie, ułatwić oddychanie.

4. Zabezpieczyć przed zachłyśnięciem.

Bezpieczeństwo na drodze 

1. Pieszy jest obowiązany korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku – z pobocza. Jeżeli nie ma pobocza lub czasowo nie można z niego korzystać, pieszy może korzystać z jezdni, pod warunkiem zajmowania miejsca jak najbliżej jej krawędzi i ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi. 

2. Pieszy idący po poboczu lub jezdni jest obowiązany iść lewą stroną drogi. 

3. Piesi idący jezdnią są obowiązani iść jeden za drugim. Na drodze o małym ruchu, w warunkach dobrej widoczności, dwóch pieszych może iść obok siebie. 

4. Korzystanie przez pieszego z drogi dla rowerów jest dozwolone tylko w razie braku chodnika lub pobocza albo niemożności korzystania z nich. Pieszy, z wyjątkiem osoby niepełnosprawnej, korzystając z tej drogi, jest obowiązany ustąpić miejsca rowerowi. 

4a. Pieszy poruszający się po drodze po zmierzchu poza obszarem zabudowanym jest obowiązany używać elementów odblaskowych w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu, chyba że porusza się po drodze przeznaczonej wyłącznie dla pieszych lub po chodniku. 

5. Kolumna pieszych, z wyjątkiem pieszych w wieku do 10 lat, może się poruszać tylko prawą stroną jezdni. 

6. Liczba pieszych idących jezdnią w kolumnie obok siebie nie może przekraczać 4, a w kolumnie wojskowej – 6, pod warunkiem że kolumna nie zajmuje więcej niż połowy szerokości jezdni.

7. Piesi w wieku do 10 lat mogą iść w kolumnie tylko dwójkami pod nadzorem co najmniej jednej osoby pełnoletniej. 

8. Długość kolumny pieszych nie może przekraczać 50 m. Odległość między kolumnami nie może być mniejsza niż 100 m. 

9. Jeżeli przemarsz kolumny pieszych odbywa się w warunkach niedostatecznej widoczności: 

10. pierwszy i ostatni z idących z lewej strony są obowiązani nieść latarki: a. pierwszy – ze światłem białym, skierowanym do przodu, b. ostatni – ze światłem czerwonym, skierowanym do tyłu; 

11. w kolumnie o długości przekraczającej 20 m idący po lewej stronie z przodu i z tyłu są obowiązani używać elementów odblaskowych odpowiadających właściwym warunkom technicznym, a ponadto idący po lewej stronie są obowiązani nieść dodatkowe latarki ze światłem białym, rozmieszczone w taki sposób, aby odległość między nimi nie przekraczała 10 m; 

12. światło latarek powinno być widoczne z odległości co najmniej 150 m. 

13. Zabrania się: - ruchu po jezdni kolumny pieszych w czasie mgły; zakaz ten nie dotyczy kolumny wojskowej lub policyjnej; - ruchu po jezdni kolumny pieszych w wieku do 10 lat w warunkach niedostatecznej widoczności; - prowadzenia po jezdni kolumny pieszych przez osobę w wieku poniżej 18 lat. 

14. Pieszy, przechodząc przez jezdnię lub torowisko, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, korzystać z przejścia dla pieszych. Pieszy znajdujący się na tym przejściu ma pierwszeństwo przed pojazdem. 

15. Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych jest dozwolone, gdy odległość od przejścia przekracza 100 m. Jeżeli jednak skrzyżowanie znajduje się w odległościmniejszej niż 100 m od wyznaczonego przejścia, przechodzenie jest dozwolone również na tym skrzyżowaniu. 

16. Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych, o którym mowa w ust. 2, jest dozwolone tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów. Pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdom i do przeciwległej krawędzi jezdni iść drogą najkrótszą, prostopadle do osi jezdni. 

17. Jeżeli na drodze znajduje się przejście nadziemne lub podziemne dla pieszych, pieszy jest obowiązany korzystać z niego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. 18. Na obszarze zabudowanym, na drodze dwujezdniowej lub po której kursują tramwaje po torowisku wyodrębnionym z jezdni, pieszy przechodząc przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany korzystać tylko z przejścia dla pieszych. 

19. Przechodzenie przez torowisko wyodrębnione z jezdni jest dozwolone tylko w miejscu do tego przeznaczonym. 

20. Jeżeli wysepka dla pasażerów na przystanku komunikacji publicznej łączy się z przejściem dla pieszych, przechodzenie do i z przystanku jest dozwolone tylko po tym przejściu. 

21. Jeżeli przejście dla pieszych wyznaczone jest na drodze dwujezdniowej, przejście na każdej jezdni uważa się za przejście odrębne. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przejścia dla pieszych w miejscu, w którym ruch pojazdów jest rozdzielony wysepką lub za pomocą innych urządzeń na jezdni.

 22. Zabrania się:

- wchodzenia na jezdnię: 

a. bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych, 

b. spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi; 

- przechodzenia przez jezdnię w miejscu o ograniczonej widoczności drogi; 

- zwalniania kroku lub zatrzymywania się bez uzasadnionej potrzeby podczas przechodzenia przez jezdnię lub torowisko; 

- przebiegania przez jezdnię; 

- chodzenia po torowisku; 

- wchodzenia na torowisko, gdy zapory lub półzapory są opuszczone lub opuszczanie ich rozpoczęto; 

- przechodzenia przez jezdnię w miejscu, w którym urządzenie zabezpieczające lub przeszkoda oddzielają drogę dla pieszych albo chodnik od jezdni, bez względu na to, po której stronie jezdni one się znajdują.

 

Pliki do pobrania:

  1. 1. Europejskie drogi sw jakuba opracowanie mg1.pdf 2647.93KB (dodano 27-04-2015)

"Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestujaca w obszary wiejskie"
Instytucja Zarzadzajaca PROW 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Strona internetowa Stowarzyszenia LGD Partnerstwo Izerskie
wspólfinansowana jest ze srodków Unii Europejskiej w ramach osi IV LEADER,
dzialanie 4.31 Funkcjonowanie lokalnej grupy dzialania.

"Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestujaca w obszary wiejskie"
Instytucja Zarzadzajaca PROW 2014-2020 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Strona internetowa Stowarzyszenia LGD Partnerstwo Izerskie
wspólfinansowana jest ze srodków Unii Europejskiej w ramach dzialania 19 Wsparcie dla Rozwoju Lokalnego w ramach inicjatywy Leader,
poddzialanie 19.4 Wsparcie na rzecz kosztów biezacych i aktywizacji

Warsztat refleksyjny (Ewaluacyjny) Punkt konsultacyjny w Mirsku - fotorelacja Konferencje PROW 2014-2020
Znajdz nas na Facebooku